Bir Şairin ve Bir Bestekarın Sırrı

Murathan Mungan dikkatimi ilk kez öykü kitapları ile çekmiş daha sonra şiirleri ile beni yakalamış bir yazardır. Önceleri onun yeni kitaplarını okumak bana büyük keyif verirken, son yıllarda onun yazdıklarını okumanın bana aynı keyfi vermediğini farkettim. Ama sanırım artık sadık bir okuyucusu olduğum için her yayınlanan kitabını satın alarak, okumasam bile diğer Mungan kitaplarının arasına koyuyorum. Sanırım ondan soğumama düz yazılarında kullandığı, ders verir gibi, her konuya kesin yanıtlar arayan neşesiz üslubu oldu. "Höt höt höt", "Bu, budur. Başka da bir şey değildir" benzeri ifadeler bence yazar ile okur arasındaki mesafeleri açan ifade tarzı oluyor. Mungan'ın bu okur ürküten anlatım tarzını bir müddet Özen Yula'da sergiledi. Hem yazılarında, hem de twitter ortamında. Ama Twitter gösterisinin rengi sonradan anlaşıldı. Amaç twitterda okuyanları kelimelerle yaylım ateşine tutup manasız bir mana denizinde boğduktan sonra eş, ahbap, dost dergisinde; yazar öyle değerli, öyle duygu ve mana sahibi cümlelerin sahibi ki twitterdaki cickciklemeleri bile öyle böyle değil biri dünyanın en şahane cümlesi babından bir atmasyonel kafa ütülemesinin öznesi olmak imiş. Samimiyetsizliğin dik alası işte. Sonra ne oldu beğenirsiniz. Dergideki yazı yazınlanınca hazret twitterdaki hesabını komple kaldırdı. Ara ki bulasın.

Sanırım dik dik yazılıp, dan dan kafaya vurulan cümleler dikkatli okurun, yani ciddi okurun hazedeceği, sindirmeyi arzu edeceği cümle türlerinden değil. Ben her bir meslek sahibi için şöyle bir düşünceye sahibim; bankacı, doktor, avukat, karpuz satıcısı, kalorifer tamircisi, imam ya da ev hanımı kategorilerinde gündelik faaliyet sergileyen bir insan mesleğinin teknik detayını öyle bir özümsemiş olmalı ki kendi alanına giren mevzuyu konuya zır cahil kimselere bile onların anlayabileceği kadar sadeleştirerek aktarabilmeli. Bu husus bence yazarlar için de geçerli. Sadeleşmeyip, karmaşıklaşmak narsistliğin nahoş belirtilerinden bir tanesi. Hoş sığlığın boyun seviyesine geldiği ülkemizde kimse bu hususlara dikkat çekecek değil elbette.

Murathan Mungan uzun yıllar boyunca devam eden bir projesini geçtiğimiz aylarda okuyucusuna sundu. Kitabın dağa tırmanmak gibi olduğu söyleniyor: Önceleri hayli zahmetli, tepeveye vardıktan yani zirveden büyük resmi gördükten sonra ise, dağdan inmenin hayli coşkulu ve nefes kesen cinsinden olduğu anlatılıyor. Yüzlerce sayfayı iç sıkıntısı ile okuyup finaldeki coşkuya kendini hazırlayacak okur sayısı malesef pek az ülkemizde. Finaldeki dağ rüzgarının bir benzerini erkenden yakalamak için kitabın sayfaları hızla çevirip - sayfalar hızlı çevrildimi bir nevi rüzgar çıkar malumunuz - şöyle bir göz gezdirerek okumuş olduğunu düşünüyorum bir çok okurun ve kitap eleştirmeninin. Neden mi? Öncelikle yazar, gündelik hayatta çok sık kullanılan bir kelimeyi kitapta bilhassa kulanmadığını kendisi ifade etti. O sık kullanılan kelime yerine o kelimenin yerini alabilecek diğer kelimeler sıraları geldiğinde metne hizmet etmişler. Benim anlamadığım bunca eledebiyat eleştirmeninden bir tanesinin de, hala çıkıp "işte o kelime budur" diyememiş olması. Demek ki dikkatle okuyan okuyucu sayısı çok az ülkemizde.

Onu okumaktan eskisi kadar keyif almıyorum demiştim. Yanlış anlaşılmasın, bu yazarı sevmem demedim. Mungan'ı ve kurgusunu geliştirme yöntemini severim. Hep sevdim. Kitap okumak, yani satırların anlamını çözmenin peşine düşmek, iflah olmaz kitap kurtlarının en büyük zevklerindendir. Mungan da bunu iyi bilir ve şiirin yanı sıra, roman ve öykü kitaplarında da, ancak dikkatli bir gözün yakalabileceği kelime oyunlarını hep yapar. Herkesin bildiği "Yalnız Bir Opera" şiirinin içinde yer aldığı "Yaz Geçer" kitabı yazarın bu özelliğini yine yazarın ta kendisi sayesinde kavramama vesile oldu. O kitabı o kadar çok defa satın alıp o kadar çok kimseye hediye ettim ki. Kitapta yazılan yer alan "yaz geçer, iyi gelir kelimeler" mısrasını o kadar kez okudum ki, okuduğumuz kitapların bize iyi geldiğine en acı çektiğimiz mevsimi bile acımızın farketmeden atlatmamıza neden olduğu anlamını çıkarttım o ifadeden. Meğer benim sezdiğim sadece görünen anlamıymış. Bir kitap fuarında yeniden satın aldım Yaz Geçer'i ve kuyrukta sıramın gelmesini sakince bekledim. Sıra bana geldiğinde, yazar kitabı elimden aldı ve ilk sayfasının içine şu kısa ancak kitabın bütün almanını benim için bir hamlede değiştiren şu ifadeyi yazdı "Vladimir'e.... Yazınca da geçmeyen ile....". O andan sonra o kitap benim için bir başka kitap oldu. Yazmak ve kelimeler, kelimelerin farklı anlamları bir anda kafamda yerlerini bulmaya, bulamayanlar ise aramaya başladı.

Mungan yazılarında kitap sevdalılarına böyle ufak işretler bırakmayı seviyor. Okuyucu elinde tuttuğu kitabın minik şifrelerini çözdükçe yazarla arasında daha yakın bir bağ oluşutuğunu düşünüyor. Şairin Romanı'nın tek sırrı o kullanılmamış kelime değil elbette. Yazarın seneler önce yazdığı Omayra isimli şiir kitabında her bölüm bir takım rakam grupları ile eşleştirilmiştir. Hatta kitabın en son sayfasında da gizemli bir sayı yer alır. Bu sayı gruplarının ilki ya da ilk ikisi o bölümde yer alan şiir sayısını geriye kalan sayılar ise o bölümde yer alan dize sayısını gösterir. Kitabın sonundaki rakam da kitaptaki şiir ve dize sayısının bir nevi icmali görevini üstlenmiştir. Şairin Romanında yer alan Şairin Levhaları bölümündeki sayılar Omayra da yer alan sayılar ile aynıdır.

Ben şu anda bu kitabı baştan sona okumaya hazır hisssetmiyorum kendimi. Sadece bir kısmına göz gezdirebildim. Ama biliyorum ki bir gün okuyacağım. Sadece zamanını bekliyorum.

Craig Armstrong - The Negotiator, "Intro Theme" ile Sezen Aksu'nun "Unuttun mu beni?" şarkısının arasındaki benzerlik beni benden aldı başka diyarlara götürdü. Ülkemizin en güçlü bestecileri 90'lı yıllarda yapılan filmlerin müziklerinden ağır biçimde esinlenip altına imza atıyorlarsa yuh olsun artık dedirtti. Oysa ne çok sevmiştim bu şarkıyı yaz başında. İki beste arasındaki fark bir türk tarafından sahiplenilmiş olanında sözsüz kısımlarda tıngırdatılan gitar melodisi. O da aslında nedense ilk başında beri hiç yabancı gelmedi, bir kaç kovboy filmi zilesem nereden alındığını bulmak mümkün aslında. Bu şarkının altına "bir film müziğinden esinlenerek bestelendi" yazılması kimsenin incilerini dökmezdi sanırım. Neyse ülkemizde rezil olma müessesesi hiç çalışmadığı için kimse ayıplarını neredeyse 50 yıldır üstlenmiyor. Bir güzel susuluyor.

Edebiyat ve müzik dünyası böyle işte hiçbir sır uzun süre sır olarakkalamıyor, dünya küçüldü insan okuduğunu ya da duyduğunu kolay kolay unutmuyor. Kimileri iyi hatırlanıyor kimileri de kötü.

Murathan Mungan ile ilgili olarak meraklısına linkler;

Ayşe Arman ropörtajı

Sevin Okyay yazısı

Cem Erciyeş yazısı

Oylum Yılmaz yazısı